ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

         ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ 

κ. ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ   

Συγγραφέα, Δ/ντρια του 1ου Δημοτικού Σχολείου Ακράτας        

            Αίγιο, 15- 1- 2020

«Τα Μαθηματικά είναι Παιχνίδι»

Βρίσκομαι στην ευχάριστη θέση να παρουσιάζω το βιβλίο με τον ευρηματικό τίτλο «Τα Μαθηματικά είναι Παιχνίδι!!!».

Βλέπετε, γνωρίζω τον Γιάννη Καραντζή χρόνια… είμαστε τυχεροί το συνάφι των δασκάλων γιατί είχαμε πανεπιστημιακό δάσκαλο με Δ κεφαλαίο, τον κο Γιάννη μας, έναν άνθρωπο πάνω απ’ όλα που σέβεται το ρόλο του δασκάλου στο δημόσιο σχολείο και όλα αυτά τα χρόνια μοιράζεται τις γνώσεις του με τον εκπ/κό κόσμο.

Έτσι λοιπόν, κάπου το 1996 στα υπόγεια της Αρσακείου στην Πάτρα στο πλαίσιο της Εισαγωγικής, τότε, επιμόρφωσης των νεοδιόριστων δασκάλων, ο κ. Γιάννης βοήθησε την υποφαινόμενη νεοδιόριστη να ξεπεράσει την κομπιουτεροφοβία της.  Είχα δουλέψει αναπληρώτρια λίγα χρόνια κι έλεγα στον εαυτό μου ότι δεν χρειάζεται ο η/υ. Δίναμε τις εργασίες στους μαθητές μας για το σπίτι χειρόγραφες. Ο εισηγητής με την παιδαγωγική του δεινότητα και τη διδακτική του τέχνη μας έβαλε για τα καλά στο παιχνίδι της γαλακτερής οθόνης. Μας το δίδαξε σαν ΠΑΙΧΝΙΔΙ! Από τότε έχω αλλάξει 4 p/c και 3 λάπτοπ.

Έτσι έγινε και με το τελευταίο του πόνημα που συνυπογράφει με την μαθηματικό κα Καρποντίνη, γνωστή από τις ραδιοφωνικές εκπομπές της και την αρθρογραφία της στην εφ. ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ, αλλά και καθηγήτρια σε Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας στην Πάτρα. Θα με συγχωρήσει η κα Καρποντίνη που δεν γνωρίζω αρκετά να πω για αυτήν. Η εφαρμογή, όμως, όσων παρουσιάζονται στο βιβλίο έχει να κάνει με την ίδια και τη διδακτική της πρακτική στις τάξεις ενηλίκων.

Τα Μαθηματικά είναι παιχνίδι!!!

Όλο το εγχείρημα πατά σε ισχυρή επιστημονική βάση και δεν είναι ένα ακόμα βιβλίο μαθηματικών που έρχεται να προστεθεί στα πολλά. 

Πρόκειται για καλαίσθητη έκδοση από τις εκδ. ΓΚΟΤΣΗ που ειδικεύεται στα πανεπιστημιακά βιβλία. Η έκδοση είναι εμπλουτισμένη με φωτογραφικό υλικό, πίνακες και σχεδιαγράμματα που διευκολύνουν. Βλέποντας τις κατασκευές και δημιουργίες, σκέφτηκα ότι ο δάσκαλός μου στο μονοθέσιο δημοτικό σχολείο μου είχε αναθέσει να φτιάξω το τετραγωνικό μέτρο με ξύλα, σπάγκο κ.ά. υλικά. Έχει εντυπωθεί τόσο ισχυρά μέσα μου, που 40 χρόνια μετά, αυτό θυμάμαι χαρακτηριστικά από όλη την 6χρονη επαφή μου με την Αριθμητική.

Τελικά ο άνθρωπος ήταν μπροστά ή μάλλον αντιλαμβανόταν τότε καλύτερα από ότι εμείς σήμερα στο σύγχρονο σχολείο ότι το εποπτικό μέσο που είναι φτιαγμένο από τον ίδιο τον μαθητή εμπλουτίζει ακόμα περισσότερο τη μάθησή του. Εμείς οι δάσκαλοι, εν έτει 2020 δίνουμε φωτοτυπίες στα παιδιά, προσπαθώντας να γεμίσουμε το κεφάλι τους με γνώσεις και τετριμμένες ασκήσεις πανομοιότυπες ή ελαφρώς παραλλαγμένες με αυτές του σχολικού εγχειριδίου.

Η μαγεία της διδασκαλίας των μαθηματικών έχει εξανεμιστεί από το σχολείο σήμερα. Αυτή τη μαγεία, πιστεύω, ότι είχαν στην άκρη του μυαλού της όταν έγραφαν αυτό το βιβλίο οι συγγραφείς.      

Ας δούμε, τώρα, πώς δομείται το βιβλίο.  Το βιβλίο χωρίζεται σε 3 μέρη.

Το 1^ο είναι το θεωρητικό μέρος. Ένα έξυπνο καλωσόρισμα των συγγραφέων στον αναγνώστη. Βρήκα πολύ ενδιαφέρουσα την εισαγωγή του βιβλίου γιατί δίνει κατευθείαν το στίγμα.

Σε εμάς τους δασκάλους, είναι αλήθεια, δεν αρέσουν οι πολλές θεωρίες. Η γκρίνια μας στις επιμορφώσεις είναι αυτή: όχι άλλες θεωρίες. Θέλουμε απτά παραδείγματα που να εφαρμόζονται στην τάξη με επιτυχία.

Μας κυνηγάει η διδακτέα ύλη, φυσικά χωρίς να αποφεύγουμε εντέλει τα παιδιά μας να μαθαίνουν επιδερμικά χωρίς να εμβαθύνουν και να διεισδύουν στην ουσία. Τα Μαθηματικά, με αυτόν τον τρόπο, γίνονται ένα ακόμα βαρετό ανούσιο μάθημα.

Το 2^ο και 3^ο μέρος είναι καθαρά πρακτικό και περιέχει το σύνολο των πνευματικών παιχνιδιών.

Στο 2^ο μέρος παρουσιάζονται τα Μαθηματικά παιχνίδια για παιδιά μεγάλων τάξεων του δημοτικού και γυμνασίου. Στις 100 σελίδες του προτείνονται παιχνίδια με ζάρια, τράπουλα, ντόμινο, παιχνίδια στρατηγικής και αναψυχής.

Στο 3^ο μέρος παρουσιάζονται τα Μαθηματικά παιχνίδια για παιδιά μικρότερων τάξεων του δημοτικού. Πλούσια η ύλη: παιχνίδια χειρισμού των αριθμών, με νοερούς υπολογισμούς, παιχνίδια γεωμετρίας.

Κάθε υποενότητα παρουσιάζεται με συγκεκριμένη δομή. Στα χρόνια μου, το ονομάζαμε «Σχεδιάγραμμα». Αργότερα επικράτησε ο όρος «Σχέδιο μαθήματος». Εδώ οι συγγραφείς ακολουθούν ένα μοτίβο του τύπου: Τι, πώς, γιατί, ποιος ο αποδέκτης. Με άλλα λόγια: Τι υλικά θα χρησιμοποιήσουμε; Ποιος είναι ο σκοπός; Τι θέλουμε να πετύχουμε; Πόσο χρόνο θα δώσουμε; Ποια η ομάδα στόχου; Ακολουθεί η περιγραφή, επεξηγηματικά παραδείγματα και παρατηρήσεις που διευκολύνουν τον εκπ/κό.  Προτείνονται και πολλές παραλλαγές, δίνοντας την ευκαιρία στους χρήστες του βιβλίου να το προσαρμόσουν στους μαθητές τους. Βρήκα τις σύντομες ιστορικές διαδρομές πολύ στοχευμένες και με εγκυκλοπαιδικό ενδιαφέρον. 

Οι τίτλοι ευφάνταστοι και με υπότιτλο την αριθμητική πράξη, τις μαθηματικές έννοιες ή το τι θέλουμε να πετύχουμε.

Εντρυφώντας στο βιβλίο διαπίστωσα ότι μια περίεργη «συμπερίληψη» συμβαίνει στις σελίδες του. Τα Μαθηματικά συμπεριέλαβαν το παιχνίδι ή το παιχνίδι τα Μαθηματικά. Η επιστήμη των αριθμών συμπεριέλαβε το πιο χαρμόσυνο βίωμα της παιδικής ηλικίας ή αντίστροφα; Όποιος κι αν είναι ο τρόπος που σκέφτηκαν οι συγγραφείς, η συνταγή είναι επιτυχημένη. Άλλωστε δεν περιμέναμε κάτι λιγότερο από τους δύο διακεκριμένους συγγραφείς  και με μεγάλη διδακτική εμπειρία δασκάλους. 

Θα τολμούσα να έδινα τον τίτλο στο βιβλίο τα Μαθηματικά της ζωής. Η εμπειρία μου λέει ότι άριστοι μαθητές του σχολείου δεν μπορούν να υπολογίσουν στην καθημερινότητά τους απλές υπολογιστικές πράξεις που θα τους διευκολύνουν τη ζωή. Πρόσφατα μαθητές γυμνασίου στην περιοχή μου προσπαθώντας να οργανώσουν μια εκπαιδευτική επίσκεψη μπήκαν σόλο μέσα. Δεν μπορούσαν να υπολογίσουν το εισιτήριο που αναλογούσε στον καθένα, δηλαδή να κάνουν μια απλή διαίρεση, να υποθέσουν τον αριθμό των μαθητών και να προνοήσουν το λίγο παραπάνω για να μην χρωστάνε. Αποτέλεσμα; Ο σύλλογος Γονέων κάλυψε τη διαφορά πληρώνοντας το ποσό που έλειπε.    

Εντύπωση μου έκανε στο βιβλίο η διαχείριση των αριθμών με βάση τα συναισθήματα και τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά. Άραγε  υπάρχουν αριθμοί εγωιστές, ευτυχισμένοι ή δυστυχισμένοι; Πάντως θα ψήφιζα τους αριθμούς που είναι ζωηροί και θα έβαζα τους μαθητές μου, ειδικά των μικρών τάξεων  να τους αναπαραστήσουν με το σώμα τους. Επίσης, αγαπητοί μου συγγραφείς, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω και για την προσωπική γνώση που ανακάλυψα μισό αιώνα μετά, χάρη σε εσάς. Υποπτευόμουν ότι ήμουν Σαββατογεννημένη, αλλά με την Ευκλείδεια διαίρεση είμαι πλέον σίγουρη, αφού το αποδεικνύει τόσο περίτρανα και στην περίπτωσή μου. 

Θα προσπαθήσω τώρα να απαντήσω στο κλασικό ερώτημα «Γιατί να προμηθευτεί κάποιος, εκπαιδευτικός ή γονιός, το βιβλίο αυτό; Σε τι θα ωφεληθεί;» Η απάντηση βρίσκεται στη μαγική λέξη «Ανατροπή». Η όλη αντιμετώπιση του θέματος βρίσκεται στον τρόπο διδακτικής προσέγγισης. Δεν είναι ακαδημαϊκός, δεν καλύπτει συγκεκριμένη ύλη. Ωστόσο ενώ δεν είναι καθόλου διδακτικός, καταφέρνει και έμμεσα διδάσκει. Αυτή είναι η επιτυχημένη συνταγή του. Είναι σχεδιασμένο να εφαρμοστεί στην ομάδα στόχου μέσα σε ένα γοητευτικό κι ευχάριστο πλαίσιο. Πολλά από τα παιχνίδια αυτά μπορεί να εφαρμοστούν σε τάξεις, στο προαύλιο αλλά και σε χώρους δημιουργικής απασχόλησης, φτάνει ο δάσκαλος, με την ευρύτερη έννοια του όρου, να γνωρίζει ότι το παιδί θα μάθει να αποκτά στρατηγικές δεξιότητες και να κατακτά σταδιακά την περίφημη μεταγνώση.

Δεν αντικαθιστά τα Μαθηματικά του Αναλυτικού Προγράμματος, αλλά θεωρώ τη χρησιμότητά του απαραίτητη σε κάθε δάσκαλο της πράξης. Θα τολμούσα να προτείνω στους συναδέλφους να το αξιοποιήσουν και ως κριτήριο αξιολόγησης ή ως εμπέδωση σε επιλεγμένες ενότητες.  

Τέλος, τα παιδιά της ομάδας στόχου εμπλέκονται ενεργά σε ενδιαφέρουσες διαδικασίες, πειραματίζονται, ερευνούν παίζοντας, εμπεδώνουν ευχάριστα μέσα από νοηματοδοτημένες δραστηριότητες που αποσκοπούν στη μαθηματική γνώση.  

Ρόλος του εκπαιδευτικού είναι να λειτουργήσει ως εμψυχωτής. Σαν άλλος συνοδοιπόρος στη μαθησιακή διαδικασία ξεκλειδώνει τη σκέψη των παιδιών. Ο Brooner λέει ότι μπορεί να διδάξουμε τα πάντα στα παιδιά φτάνει να βρούμε τον τρόπο κατεβάζοντας στο επίπεδό τους το διδακτικό αντικείμενο.

Ένας από τους ρόλους που μπορεί να παίξει το παιδί είναι αυτός του διαιτητή. Διαβάζει τις οδηγίες, τους κανόνες του παιχνιδιού στην ομάδα. Ελπίζω να γίνεται αντιληπτό ότι το παιδί δεν μαθαίνει μόνο να υπολογίζει, αλλά αποκτά επικοινωνιακές και κοινωνικές δεξιότητες που θα του φανούν χρήσιμες στη ζωή του σαν ένας μελλοντικός κριτικά σκεπτόμενος πολίτης.

Υπάρχει μια φράση που όταν την πει ο αναγνώστης, ο δημιουργός νιώθει πολύ περήφανος για το πόνημά του. «Αυτό το βιβλίο είναι καλό γιατί γράφτηκε για μένα».  Με βεβαιότητα λέω, λοιπόν, ότι οι δύο συγγραφείς του βιβλίου, η κα Καρποντίνη και ο κος Καραντζής, μπορεί να νιώθουν αυτό το υπέροχο συναίσθημα. Δημιούργησαν ένα βιβλίο που κουμπώνει γάντι στον κάθε χρήστη που εμπλέκεται στη μαθησιακή διαδικασία.

Προσωπικά τους ευχαριστώ για τη δυνατότητα να το παρουσιάσω με τον δραστήριο Σύλλ. Εκπαιδ. Αιγιάλειας που δεν εφησυχάζει στους δίσεκτους χρόνους.  Ευχαριστώ τους διοργανωτές, τα μέλη του Δ.Σ. τη φίλη Πρόεδρο και τις εκδόσεις Γκότση που μου έδωσαν το βήμα να μοιραστούμε με το ακροατήριο τις σκέψεις αυτές.

Συγχαίρω τους δημιουργούς για την πρωτότυπη αλλά ευφυή προσέγγιση. Δίνουν την αίσθηση ότι έλαβαν υπόψη τόσους πολλούς και διαφορετικούς παράγοντες κατά τη συγγραφή. Το παιδί που δυσκολεύεται, το παιδί με μέτρια αντιληπτική ικανότητα, το ευφυές παιδί, τον ψαγμένο εκπαιδευτικό, τον γονιό που ενδιαφέρεται να παρέχει μια άλλου είδους σκέψη στο παιδί του συμμετέχοντας μαζί του στο παιχνίδι.

Τέλος, θεωρώ ότι έλαβαν υπόψη τις θεωρίες του Εποικοδομητισμού, μιας θεωρίας που πρεσβεύει το να χτίζεις το νέο πάνω στο παλιό με την ενεργητική συμμετοχή των εκπαιδευόμενων πάνω σε δραστηριότητες με νόημα.    

Όντως τα  Μαθηματικά με τον τρόπο που τα παρουσιάζετε δικαιώνουν το τρίπτυχο: παίξε, γέλασε, μάθε, ξεχασμένη παιδαγωγική αρχή στο σχολείο σήμερα.

Μέσα από την καρδιά μου, λοιπόν, καλοτάξιδο. Θα πρότεινα το βιβλίο σας να το αγκαλιάσει η εκπαιδευτική κοινότητα και οι Σύλλογοι Γονέων να σας καλέσουν στα σχολεία τους για παρουσίαση. Έχει πολλά να δώσει μα κυρίως μια άλλη οπτική αντιμετώπισης της μαθηματικής σκέψης.

Και νομίζω ότι σε αυτό το σημείο πρέπει να μας εξηγήσετε τα 3 θαυμαστικά στον τίτλο.

Αναστασία Ευσταθίου