Αναστοχαστικές προσεγγίσεις σε τυπικά και εναλλακτικά πλαίσια εκπαίδευσης

 

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ:

Επιδίωξη του κάθε εκπαιδευτικού τόσο κατά τη διδασκαλία με τους μαθητές του όσο και κατά την διαδικασία του σχεδιασμού και της αναθεώρησης των διδακτικών του ενεργειών είναι να ενεργοποιηθούν οι ανώτερες γνωστικές λειτουργίες των μαθητών και του ιδίου, προκειμένου και η μάθηση να είναι αποτελεσματική, αλλά και ένας ενδεχόμενος σχεδιασμός/επανασχεδιασμός της διδασκαλίας του να επιφέρει θετικά αποτελέσματα.

Με άλλα λόγια πέρα από το «γιγνώσκειν», δηλαδή πέραν από τις αντιλήψεις, εμπειρίες, ιδέες και γνώσεις που έχουν αποκτηθεί, πρόθεση του εκπαιδευτικού για τους μαθητές και για τον ίδιο είναι να πραγματοποιούνται νοητικές διεργασίες για το «μετά» από αυτά, δηλαδή το άτομο να παρακολουθεί τον τρόπο λειτουργίας των γνωστικών του λειτουργιών και των συναισθημάτων του, να αναστοχάζεται, να παρεμβαίνει και να αυτορρυθμίζει τη συμπεριφορά του. Με άλλα λόγια να ενεργοποιούνται οι γνωστικές διεργασίες του «μεταγιγνώσκειν».

Στην προκειμένη περίπτωση ας εστιάσουμε σε μια από αυτές τις λειτουργίες του «μεταγιγνώσκειν» ή του «μετά» «μεταγιγνώσκειν», που είναι και ο αναστοχασμός (reflexivity), δηλαδή η διπλή επαναφορά στον νου του θέματος, η επανεξέταση του επιστήμονα - εκπαιδευτικού στο αντικείμενο και στη μέθοδο της επιστήμης του.

Με αυτές τις αναστοχαστικές προσεγγίσεις σε τυπικά και εναλλακτικά πλαίσια εκπαίδευσης καταπιάνεται το βιβλίο της Κατερίνας Γιόφτσαλη και της Χαρίκλειας Πίτσου, μέλη ΕΔΙΠ του ΤΕΕΠΗ του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και του ΤΕΠΕΚΕ του Πανεπιστημίου Πατρών αντίστοιχα.

Στόχος του παρόντος πονήματος είναι ο μελλοντικός αλλά και ο εν ενεργεία εκπαιδευτικός, παρόλο που διαθέτει όλες αυτές τις μεταγνωστικές δεξιότητες, να εκπαιδευτεί συμμετέχοντας σε διαδικασίες αναστοχασμού, προκειμένου να αποκτήσει διάθεση εκπαιδευτικής κουλτούρας, βελτιώνοντας συνεχώς τις εκπαιδευτικές του πρακτικές. Μάλιστα, ειδικότερος στόχος του βιβλίου είναι ο εκπαιδευτικός να εφαρμόσει τις αναστοχαστικές του πρακτικές όχι μόνο σε επίπεδο τυπικής εκπαίδευσης αλλά και σε εναλλακτικά πλαίσια εκπαίδευσης, δηλαδή στον χώρο εκείνον που πραγματοποιούνται εναλλακτικά προγράμματα εκπαίδευσης ή εμψύχωσης (ευάλωτοι πληθυσμοί, μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες κ.λπ.).

Για την ενδυνάμωση της αναστοχαστικής σκέψης του εκπαιδευτικού προτείνεται και αναλύεται διεξοδικά στο βιβλίο το μοντέλο της επαγγελματικής μάθησης, Lesson Study, ένα πολύ σημαντικό εργαλείο για τον επαγγελματία εκπαιδευτικό, όπως δείχνουν πολλές επιστημονικές μελέτες, που στηρίζεται στη συνεργασία σε επίπεδο ομάδας εκπαιδευτικών, προκειμένου να αποτιμηθεί (αξιολογηθεί) η εκπαιδευτική διαδικασία που υλοποιήθηκε και να επέλθουν οι απαιτούμενες αλλαγές.

Το σημαντικότερο όμως στοιχείο που ολοκληρώνει τη μελέτη των αναστοχαστικών προσεγγίσεων του παρόντος βιβλίου είναι η πρακτική διάσταση που δίνεται με την παράθεση τριών (3) αυθεντικών γραπτών αναστοχαστικών κειμένων σε τυπικά και εναλλακτικά πλαίσια εκπαίδευσης. Με αυτόν τον τρόπο δίνεται η ευκαιρία στον/στην αναγνώστη/στρια εκπαιδευτικό, μέσω των ερωτημάτων που παρατίθενται, να αξιοποιήσει το θεωρητικό μέρος του βιβλίου αφενός και αφετέρου να χρησιμοποιήσει ως έναυσμα τις γνώσεις και τα βιώματά του/της για να προάγει την αναστοχαστική σκέψη του/της.

Με βάση αυτό το σκεπτικό, να μου επιτραπεί να πω, ότι η κατανόηση και η εφαρμογή αυτού του μοντέλου αναστοχαστικής σκέψης θα βοηθήσει τον/την εκπαιδευτικό να αξιολογήσει το εκπαιδευτικό του/της έργο (όποτε το επιθυμεί) και να δει από μια διαφορετική οπτική γωνία την εφαρμογή μιας ενδεχόμενης αξιολόγησης - αυτοαξιολόγησης (φυσικά μη τιμωρητικού χαρακτήρα), που μπορεί να θεσπιστεί από το Υπουργείο Παιδείας, στο σκέλος τουλάχιστον της εκπαιδευτικής διαδικασίας.

Η αξιόλογη αυτή εργασία των συγγραφέων υποστηρίζεται σημαντικά από ένα θεωρητικό πλαίσιο με τριακόσιες (300) περίπου επιστημονικές βιβλιογραφικές αναφορές, γεγονός που της προσδίδει το ανάλογο επιστημονικό κύρος. Επιπλέον η καλά σχεδιασμένη δομή του βιβλίου και η προσπάθεια να δοθεί και η πρακτική διάσταση του θέματος παρέχει στον/στην ενδιαφερόμενο/η αναγνώστη/στρια μια ολοκληρωμένη εικόνα για το θέμα του αναστοχασμού.

Συγχαίρω θερμά τις συγγραφείς του παρόντος βιβλίου και εύχομαι προσεχώς να μας δώσουν κι άλλες αξιόλογες εργασίες τους!

Γιάννης Δ. Καραντζής

π. Επίκουρος Καθηγητής

Πανεπιστημίου Πατρών